تشويق نـوزادان به حركت چهار دست و پا

نوزادان از چه زمان چهار دست و پا حركت كردن را شروع مي‌كنند. چهار دست و پا حركت كردن يكي از مراحل مهم و كليدي رشد نوزاد است. از همين زمان است كه نوزاد جستجو كردن را ياد مي‌گيرد. چهار دست و پا حركت كردن نوزادان چهار حالت دارد:

حركت روي دست‌ها و زانوها

حركت با كمك دست‌ها و زانوها

حركت كماندويي با استفاده از ساعد

حركت به سمت جلو با استفاده از پاها و كپل‌ها ....

نوزادان از چه زمان چهار دست و پا حركت كردن را شروع مي‌كنند. چهار دست و پا حركت كردن يكي از مراحل مهم و كليدي رشد نوزاد است. از همين زمان است كه نوزاد جستجو كردن را ياد مي‌گيرد. چهار دست و پا حركت كردن نوزادان چهار حالت دارد:

حركت روي دست‌ها و زانوها

حركت با كمك دست‌ها و زانوها

حركت كماندويي با استفاده از ساعد

حركت به سمت جلو با استفاده از پاها و كپل‌ها

 نوزادان در چه ماهي چهار دست و پا حركت كردن را شروع مي‌كنند؟

پاسخ اين سؤال 2 حالت است. اولا، حدود 50 درصد از نوزادان از 7ماهگي شروع به اين حركت مي‌كنند و 75 درصد از نوزادان تا 10ماهگي به‌طور كامل چهار دست و پا حركت مي‌كنند و 90 درصد از نوزادان نيز اينكار را تا 11 ماهگي انجام مي‌دهند و اگر نوزادي پيش از 7 ماهگي شروع به اينكار كند يعني اينكه روند رشد او بسيار سريع‌تر از حالت معمول است. دوماً، نوزادان وقتي چهار دست و پا حركت كردن را ياد مي‌گيرند كه قبلاً تمام مهارت‌ها را ياد گرفته باشند؛ مهارت‌هايي كه همگي به چهار دست و پا حركت كردن مربوط هستند. اين مهارت‌ها نه تنها مهارت‌هاي عصبي نيستند، بلكه بسيار تحت تأثير قدرت‌هاي فيزيكي نيز هستند. نوزادان از طريق تمرين كردن برخي حركت‌هاي خاص، ياد مي‌گيرند و رشد مي‌كنند. به همين دليل دادن برخي اسباب‌بازي‌هاي مناسب سن‌شان تأثير زيادي در اين روند دارد. به اين ترتيب آنها هم مي‌توانند اين مهارت‌ها را سريع‌تر بياموزند و رشد كنند و هم اينكه سرگرم شوند و بازي كنند.

براي يادگيري اين مهارت در كودكان چه بايد كرد؟

نوزادتان را روي شكم روي فرش يا يك پتوي تميز و نرم قرار دهيد. به آرامي او را روي آرنج‌هايش بگذاريد و از او بخواهيد تا خودش را در آن حالت نگه‌دارد و همزمان حواستان به او باشد و مواظبش باشيد. يك غلتك زير قفسه سينه او بگذاريد. غلتك بسيار نرمي را انتخاب كنيد. اين غلتك به او كمك مي‌كند كه راحت‌تر خودش را بالا بگيرد. از غلتك بزرگ استفاده نكنيد تا بتواند بازوها و آرنج‌هايش را روي زمين بگذارد. روبروي كودكتان بنشينيد و به صورتش نگاه كنيد. اجازه بدهيد كه او نيز صورت شما را ببيند و آرام‌آرام او را تشويق كنيد سرش را بالا بگيرد و با شما حرف بزند. آرام‌آرام غلتك را به سمت جلو هل بدهيد. اينكار او را تشويق مي‌كند تا پاهايش را به حركت در آورد. به خاطر داشته باشيد كه هدف شما اين است كه نوزادتان به‌طور طبيعي از دست و پاهايش استفاده كند. تمام پدر و مادرها مي‌دانند كه چهار دست و پا حركت كردن نوزاد، از مهم‌ترين مراحل رشد آنهاست. اين مهارت با رشد ساير مهارت‌ها همراه است.

با وجود آنكه اين مرحله طبيعي به صورت خودبه‌خود به وجود مي‌آيد، اما گاهي اوقات نيز اين اتفاق نمي‌افتد و عوامل زيادي باعث آن مي‌شوند. مثلاً كودكاني كه كنترل ضعيف‌تري روي سر خود دارند دوست ندارند روي شكم دراز بكشند، بنابراين وقتي كه روند كنترل سر روي گردن ديرتر از حالت معمول ايجاد شده و كامل مي‌شود مي‌توان اين انتظار را داشت كه ساير مهارت‌ها نيز با تأخير به دست آيند. تكنيك‌هاي تحريك كننده نوزادان به حركت چهار دست و پا، فقط براي احساس راحتي بيشتر نوزاد در حالت دراز كشيده و روي شكم است. لذا بهترين و مهم‌ترين تكنيك براي ايجاد احساس راحتي در نوزاد در اين حالت آن است كه وقتي او را روي شكم روي فرش يا پتو و يا زمين خوابانده‌ايد، با او حرف بزنيد و با او بازي كنيد. وقتي كه او را روي غلتك قرار داديد و با حرف زدن با او به او اين اطمينان را داديد كه شما هستيد و در هر حال از او مراقبت مي‌كنيد، سعي كنيد به نحوي او را به سمت جلو هل بدهيد. به نوزاد خود فرصت بيشتري بدهيد تا روي شكمش دراز بكشد. اينكار را در طول روز چند بار انجام دهيد تا به او كمك كند عضلات و ماهيچه‌هايش تقويت شوند. اسباب‌بازي‌هاي مورد علاقه‌اش را در اطرافش پخش كنيد تا او تحريك شود آنها را در دست بگيرد. او دستش را به سمت آنها دراز مي‌كند ولي وقتي‌كه به آنها نمي‌رسد سعي مي‌كند كمي به خود تكان بدهد. كم‌كم اسباب‌بازي‌ها را دورتر كنيد و فاصله‌ها را بيشتر كنيد. او ياد مي‌گيرد كه با تلاش بيشتر، آنچه را كه مي‌خواهد بدست آورد. تمام سر و صداهاي اطرافش را كه باعث عصبي شدن او مي‌شوند، حذف كنيد تا در محيط آرام‌تري اين تجربه را به دست آورد. برخي از نوزادان هيچ گاه چهار دست و پا حركت نمي‌كنند زيرا آنها با ساير مِتُدهاي حركتي احساس راحتي بيشتري مي‌كنند، بنابراين در مورد آنها جاي هيچ گونه نگراني نيست.

هيچ‌گاه نوزاد خود را در اين مرحله تنها نگذاريد تا او احساس ترس و بي‌حمايتي نكند. بي‌شك اسباب‌بازي‌ها بهترين چيزها براي تحريك نوزادان براي حركت چهار دست و پا هستند. آنها چيزهاي رنگي و پر سر و صدا را دوست دارند. اسباب‌بازي‌هايي كه چرخ دارند و به هنگام حركت چراغي در آنها روشن مي‌شود؛ توجه او را بيشتر به خود جلب مي‌كنند. اين اسباب‌بازي‌هاي متحرك با نزديك‌تر شدن نوزاد و دست زدن به آن به سمت جلوتر هل داده مي‌شوند و حركت نوزاد بيشتر و بيشتر تكرار مي‌شود. نوزاد شما در اين مرحله نياز به امنيت بيشتري دارد چرا كه خطرات بيشتري نسبت به گذشته او را تهديد مي‌كند. براي حمايت بيشتر از نوزادتان:

كف زمين را چك كنيد تا هيچ گونه سوزن و يا چيزهاي خطرناك ديگر روي فرش يا زمين نباشد. در خانه‌هاي بسيار قديمي گرد و غبار موجود در خانه، ديوارها، زمين و وسايل حاوي سرب است و اين مواد از طريق دست‌هاي نوزاد وارد دهانش مي‌شوند. پريزها و سيم‌ها را بپوشانيد. تا مي‌توانيد وسايل تيز و خطرناك و كليه چيزهايي كه گوشه‌هاي خطرناك دارند را از اطراف نوزادتان حذف كنيد. روميزي‌ها را برداريد چرا كه نوزادتان مي‌تواند با دراز كردن دستش آنها را بكشد و وسايل روي ميز را روي زمين واژگون كند. دِر كمدهايي كه حاوي وسايل و مواد خطرناك هستند را به خوبي ببنديد تا نوزادتان نتواند آنها را باز كند. بعد از چهار دست و پا حركت كردن او بلافاصله به سراغ كمدها و كابينت‌ها مي‌رود. حركت چهار دست و پاي نوزادتان را در اتاق‌هاي امن خانه محدود كنيد. حمام و آشپزخانه جاهاي خطرناك‌تري هستند.

چگونه كودك خود را تشويق به چهار دست و پا راه رفتن كنيم؟

والدين و نزديكان كودك نقش بسيار مهمي در ياد گرفتن مهارت‌هاي كودكان دارند. آنها مي‌توانند برخي اسباب‌بازي‌ها و اشياء مورد علاقه كودكان را در مسيرشان قرار دهند تا به راه رفتن تشويق شوند. فقط نبايد او را در چنين مواقعي تنها گذاشت.

 توانايي حركت چهار دست و پا چگونه در كودكان ايجاد مي‌شود؟

معمولاً كودكان زماني كه بدون كمك ديگران مي‌نشينند، چهار دست و پا حركت كردن را آغاز مي‌كنند. بعد از مرحله چهار دست و پا حركت كردن او مي‌تواند سرش را بالا نگه دارد و اطراف خود را ببيند. عضله‌هاي بازو، دست و پاي او به اندازه كافي قوي شده‌اند تا باعث حركت او شوند. او در 7 يا 8 ماهگي مي‌فهمد كه مي‌تواند از طريق ايجاد فشار در ناحيه زانوها، حركت كند. در واقع نكته مهم حركت كردن نوزاد است و اين مسأله سالم بودن او را نشان مي‌دهد، خواه اين حركت چهار دست و پا به سمت عقب، نشسته حركت كردن باشد و يا اينكه از همان ابتدا به جاي چهار دست و پا حركت كردن مستقيماً به سمت حركت روي دو پا برود.